BELASTINGSGELD VOOR DE KERK: ‘BETAAL EN JIJ ZULT WORDEN BELEDIGD!’

Ken jij in ons land een persoon of een organisatie die jou gratuit mag vernederen en beledigen en die je dan op de koop toe nog moet betalen? Ik zal je niet te lang in het ongewisse laten. De persoon is aartsbisschop André Léonard en de organisatie is de Rooms-Katholieke Kerk.

Stel je voor dat je een aidspatiënt bent met een Belgische identiteit en je krijgt de volgende uitspraak van Léonard te horen: 'Aids is geen straf van God, maar hoogstens een soort immanente gerechtigheid, een beetje zoals we op het ecologische vlak soms de rekening gerepresenteerd krijgen voor wat het milieu aandoen.'

Wat doet de mens het milieu aan op ecologisch vlak. Hij vervuilt het. Met andere woorden: een aidspatiënt heeft zelf de schuld aan het bevuilen van zijn eigen lichaam. Zoals gewoonlijk, met iemand recht in de leer, is enige zin voor nuance aan Léonard niet besteed. Aidspatiënten die de ziekte hebben opgelopen door een besmette bloedtransfusie worden over dezelfde hekel gehaald.

En alsof dit nog niet genoeg zou zijn, mogen alle deze patiënten en hun familie, vrienden en kennissen via hun belastingen betalen om Léonard vanuit zijn aartsbisschoppelijk paleis deze onzin te laten uitkramen. En binnen zijn ‘kerk’ is hij zeker niet alleen.

Stel je voor dat je een anders geaard iemand bent met een Belgische identiteit en je krijgt de volgende uitspraak van Léonard te horen: 'Homoseksualiteit is een niet goed ontwikkelde vorm van menselijke seksualiteit en is niet logisch. Holebi’s kennen een probleem in hun normale psychologische ontwikkeling en dat maakt hen abnormaal.’

Er weer mogen alle 'abnormalen' en hun familie, vrienden en kennissen via hun belastingen betalen om Léonard vanuit zijn bisschoppelijk paleis, hij was toen nog bisschop van Namen, deze onzin te laten uitkramen. En binnen zijn ‘kerk’ is hij zeker niet alleen.

Vanaf onze geboorte, of door naturalisatie, maken alle Belgen deel uit van de rechtstaat België en worden ze geacht belastingen te betalen. Zelf heb je geen enkele inspraak over wat er met je geld gebeurt, omdat onze regering daarover beslist.

Zo belandt het belastinggeld vaak in financiële potjes, waartegen de individuele belastingbetaler grote morele bezwaren heeft. Een pacifist kan bijvoorbeeld niet verhinderen dat zijn centen worden gebruikt voor de aankoop van oorlogstuig. In het verlengde hiervan zou je kunnen besluiten dat iemand die niets op heeft met religie dan ook maar voor het religieuze potje moet betalen.

Nu is er wel één belangrijk verschil. De menselijke geschiedenis is altijd een aaneenschakeling geweest van oorlogen, zodat er heel wat argumenten zijn om belastinggeld te investeren in oorlogstuig. Onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, .... vloeien voort uit reële menselijke behoeften, terwijl geloof eerder een ongrijpbaar iets is, dat zweverig tussen hemel en aarde hangt.

Wat is geloof? Het is een vorm van spiritualiteit, en dat is op zijn beurt een zoektocht naar de zingeving van het leven. De tegenpool van spiritualiteit is het materialisme. Het is zelfs theoretisch mogelijk om alle mensen in te schalen op de denkbeeldige as tussen deze twee uitersten.

Zoals het woord het zelf zegt zijn materialisten mensen die voornamelijk waarde hechten aan de materie en in dit ondermaanse betekent dit geld en bezit. Soms draaien ze er zelfs hun hand niet voor om over lijken te lopen, om zo veel mogelijk van deze aardse goederen te vergaren. Voor de spiritualisten heeft geld en bezit minder belang, omdat ze ook op een andere manier zin aan hun even proberen te geven. In hun meest zuivere vorm vinden we ze onder de mystici, die zich van de wereld afzonderden om op deze manier te kunnen ontsnappen aan alle aardse verleidingen.

Nu is aan de mens niets menselijks vreemd, zodat het scheepje van de meesten onder ons meestal dobbert tussen het midden van onze denkbeeldige as en de kant van het materialisme.

Het is wel merkwaardig dat onze rechtstaat in het ruime veld van de spiritualiteit alleen geld veil heeft voor de religie. Je bent bijvoorbeeld een aanhanger van het animisme en je verbeeldt je dat de bomen in je tuin zijn bezield, Als een van je bomen sporen van houtrot zou vertonen, moet je er niet aan denken om de rekening van de chirurg bij de overheid binnen te brengen. Als een aantal vrouwen, en waarom ook niet mannen, een heksenkring zouden vormen om jaarlijks de zomer- en de winter wende te vieren, dan geeft de staat ook niet thuis als je haar zou vragen om het loon van de opperheks te betalen.

Neen, de overheid financiert in ons land alleen deze religies: de Rooms-Katholieke, de Joodse, de Protestantse, de Anglicaanse, de Orthodoxe en de Moslims. Sinds 2002 ontvangt ook de georganiseerde vrijzinnigheid een deeltje van de koek en ook de Boeddhistische Unie van België ontvangt een subsidie. 'Mede in bad trekken,' noemt men zoiets!

Met andere woorden: ons land financiert vooral de georganiseerde monotheïstische religies. Als we de belangrijkste van deze godsdiensten in ons land, de katholieke, nu eens op onze denkbeeldige as materialisme – spiritualiteit zouden inschalen, waar zouden we hem dan moeten plaatsen. Een naïeve persoon zou antwoorden: ‘Natuurlijk zo dicht mogelijk aan de kant van de spiritualiteit.’ Maar ik vrees dat deze dan vergeet dat voor de Rooms-Katholieke Kerk door de eeuwen heen de materialistische kant van het aardse leven nooit heeft veronachtzaamd. Integendeel. Door annexatie van haar goederen maakte de Franse Revolutie komaf met deze kerkelijke rijkdom, daarom besliste de wetgever bij het ontstaan van België dat dit onrecht dringend moest worden rechtgezet. Het establishment is nooit gediend geweest van een kerk die de gelofte van armoede ernstig zou nemen. Daarom besliste de overheid de Rooms-Katholieke Kerk financieel te ondersteunen als een vergoeding voor de kerkgoederen die waren aangeslagen tijdens de Franse Revolutie. Met andere woorden: de Belgische staat betaalt de Rooms-Katholieke Kerk in de eerste plaats niet voor haar spirituele bijdrage aan de samenleving, maar wel om haar materialistisch verlies van twee eeuwen geleden goed te maken.

Waar halen de kerken in andere West-Europese landen hun geld vandaan. Deze informatie komt van het internet, daarom wijs me niet met de vinger als er hier en daar een onwaarheid zou staan.

Oostenrijk, Denemarken, Finland, Duitsland, IJsland en Zweden kennen een kerkbelasting. Deze belasting is alleen verplicht voor de leden van de kerkgemeenschappen. Wie geen kerkbelasting wil betalen, is wel verplicht om zich als kerklid te laten uitschrijven.

In Nederland heb je de Kerkbalans. Dit is een gezamenlijke actie van de Rooms-Katholieke, de Protestantse en de Oud-Katholieke Kerk. Jaarlijks vragen zij hun leden in de tweede helft van januari om gul te geven voor de eigen plaatselijke kerk.

De Church of England spekte lange tijd haar kas met opbrengsten uit eigen bezit, maar tegenwoordig wordt ze vooral rechtgehouden door vrijwillige bijdragen van haar leden.

Zoals in ons land betaalt de overheid in Griekenland en Noorwegen bijna alle door de kerk gemaakte kosten.

Bovenop de kerkbelasting ontvangen ze in sommige van deze landen ook rechtstreeks subsidie van de staat. Zoals in Zweden waar de Lutherse Kerk overheidshulp ontvangt, om zich te wennen aan haar zelfstandigheid.

In Denemarken hoeft de Lutherse Kerk het ook niet alleen te doen met de inkomsten uit de kerkbelasting. De overheid betaalt zestig procent van de domineessalarissen, alle overige lonen van kerkelijk medewerkers en het grootste deel van het onderhoud van de kerkgebouwen.

In Italië en Spanje heb je een cultusbelasting.

Elke Spanjaard is verplicht deze belasting te betalen, maar de burger mag zelf bepalen naar wat voor kerk of sociaal doel zijn geld gaat. Maar ook hier vult de overheid de gaten in de begroting van de Rooms-Katholieke Kerk.

In Italië stelt de regering het percentage vast van hoeveel van de belastingen er is bestemd voor de kerken en sociale doelen. Op zijn belastingformulier kan de Italiaan aanduiden naar wie zijn deeltje gaat.

In Oostenrijk moet elk kerklid een bijdrage betalen, waarvan de hoogte wordt vastgesteld door de kerk. Een kerklid dat niet betaalt, mag de deurwaarder aan zijn of haar deur verwachten.

Frankrijk heeft de naam om het meest gelaïciseerd land in West-Europa te zijn. De dominees verdienen er minder dan het minimumloon en ook de pastoors zijn er verplicht om bijbaantjes te zoeken. De kerken zijn zelf verantwoordelijk voor hun inkomsten.

De Rooms-Katholieke kerkgebouwen zijn er wel eigendom van de staat en moeten ook door hem worden onderhouden. Daarentegen bezitten de protestanten hun gebouwen en zijn zelf verantwoordelijkheid voor het onderhoud.

Haaks hierop staat de toestand in drie departementen in Elzas-Lotharingen, waar op grond van historische verplichtingen de kerken voor hun geld geheel op de overheid kunnen rekenen.

Binnen de spiritualiteit spelen de georganiseerde monotheïstische godsdiensten nog altijd hun rol, al blijft het kerkbezoek in West-Europa elke dag afkalven, en ik besef ook dat sommige gelovigen in hoge nood baat en  troost kunnen vinden in het gebed.  Maar ze hebben in het begin van de 21ste eeuw niet meer de alleenheerschappij. Er zijn mensen die zin geven aan hun leven om op te komen voor dierenrechten. Of voor de misdeelden in deze wereld. Waarom zijn ze tot op vandaag de dag verplicht belastingen te betalen voor de godsdienstige instellingen en hebben ze niet het recht om hun deeltje toe te wijzen aan organisaties die actief zijn op deze domeinen?

Waarom kan in België niet wat bijvoorbeeld wel kan in ultra-katholieke landen zoals Italië en Spanje, waar de burger zelf mag bepalen of zijn geld naar de kerk of naar een sociaal doel gaat. ‘Waarom moeten wij nog langer belastingen betalen voor de kerk, met de kans er ook nog door te worden beledigd?’

Antwerpen, 20 juli 2017

François Thijs,

noch meester, noch knecht.