VOEL JIJ JE OOK GEEN KIND VAN DE JOODS-CHRISTELIJKE TRADITIE?

Er zijn drie monotheïstische godsdiensten: het christendom, de islam en het jodendom. Ik heb ze hier alfabetisch opgesomd, zodat men me niet van partijdigheid kan verdenken. Ze zijn alle drie ontstaan in woestijnachtige gebieden. En neen, ik zal hier niet beginnen met een flauw grapje. En ook niet wat ene professor Piet Borst blijkbaar ooit in het NRC poneerde als: ‘De barbaarse ethiek van geschifte schaapherders.’ Wat ik vooral wil beklemtonen, en dat is geen grap, is dat ik geen enkele affiniteit vertoon met een van hen. Daarom erger ik me altijd opnieuw, als een of andere professor of politicus meent te moeten verklaren dat wij in een beschaving leven, die gestoeld is op de joods-christelijke traditie. Zo voel ik het echter niet aan. Ik ben immers een kind van de verlichting.

Een ander woord voor een monotheïstische godsdienst is openbaringsgodsdienst. Ooit heeft er iemand in die woestijngebieden, al of niet bevangen door de hitte, een openbaring ontvangen van één of ander bovenaards of extraterritoriaal wezen. Mogelijk had Erich von Daniken nog gelijk met zijn boek ‘Waren de goden kosmonauten’. Niemand weet echter of die openbaringen een reële waarheid behelzen. Of dat ze gewoon het resultaat zijn van verbeeldingen, gestoeld op een aantal psychologische factoren.

De opposant van die godsdienst is de wetenschap. En die is ook onze beschaving binnengekomen, maar wel tamelijk op kousenvoeten. En die is de godsdiensten nooit welgevallig geweest. Omdat ze meenden dat dit een aanslag op hun openbaringen betekenden. Daar zijn zelfs wetenschappers en filosofen voor op de brandstapel gezet, zoals onder andere de Italiaan Giordano Bruno. Maar ook Galileo Galilei en vele anderen moesten op hun tellen passen. Het woord ‘ketter’ en de verterende vlammen waren nooit ver weg.

Maar sommige mensen zijn nu eenmaal leergierig en daarom ontwikkelde de wetenschap zich sterk in de volgende eeuwen. Al konden de gelovigen hun oren niet geloven toen ene Charles Darwin ‘wetenschappelijk’ bewees dat de mens van de aapachtigen afstamt. Neen, dat moest natuurlijk van Adam en Eva zijn. Zoals ze ook moeite hadden om te geloven dat de aarde rond was.

Zelfs in de zogenaamde grootste democratie van de wereld, de Verenigde Staten, maakt het creationisme nog altijd opgeld. De op een monotheïstische godsdienst gestoelde leer dat de aarde en het heelal zijn geschapen door een schepper. En ze wijst alle wetenschappelijke bewijzen af, die het anders bewijzen.

Nu zijn fenomenen zoals het creationisme nog niet het meest zwarte kantje van die monotheïstische godsdiensten. Vooral in de huidige tijd. Maar wel dat ze vanaf de eerste dag van die openbaringen tot tegenwoordig altijd een massale bron van geweld zijn geweest.

Lees het Oude Testament er maar eens op na. Het begint al met een broedermoord. En genocides, ontrouw, familiale afrekeningen, religieuze twisten, … zijn nooit ver weg. Nu zijn er theoretisch wel verschillen. In het Oude Testament is een van de stelregels ‘Oog om oog, tand om tand’. Om het eenvoudig te zeggen. Als je iemand zijn oog uitsteekt, mag die andere jouw oog uitsteken. Als je iemand een tand uitslaat, mag die andere jou een tand uitslaan. Theoretisch houdt deze regel een wederkerigheid in, maar die was meestal ver weg. En nam wraak maar al te graag de bovenhand. Zoals men vandaag opnieuw bewijst in het land van het door god uitverkoren volk.

Jezus Christus predikte de zogenaamde gulden regel. ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.’ Het spijtige is dat zijn volgelingen daar later vooral met de pet naar gegooid hebben. Denk maar aan de kerstening van Zuid-Amerika, de vervolgingen van de Katharen, de Inquisitie, … En voeg het seksuele misbruik er ook maar bij. Het komt vandaag maar aan de oppervlakte, maar het zal wel iets van alle tijden zijn geweest.

De islam is een veroveringsgodsdienst, wat in vroegere eeuwen het christendom in de feiten ook is geweest. Een strijd die nog altijd het Midden- Oosten in vuur en vlam zet. Nu blijken de olierijke landen, zoals Saudi-Arabië, daar wel duidelijk minder strijdvaardig te zijn dan de arme, zoals Afghanistan. Ja, er is natuurlijk nog altijd een zaak belangrijker dan geloof. Dat is rijkdom!

Als je drie weegschalen zou nemen en het goede en het kwade van die godsdiensten tegen elkaar zou afwegen, dan ben ik er zeker van dat bij alle drie de schaal van het kwade zal doorslaan. Al blijft het natuurlijk de mening van een kind van de verlichting.

Antwerpen, 2 december 2023

François THIJS,

noch meester, noch knecht.