DE EUROPESE COMMISSIE. ANDERMANS GELD UITGEVEN IS ZO MAK- KELIJK. 

Vaak herinner ik me de woorden van een vriend over de provinciale gedeputeerden. ‘Je kunt geen beter politiek mandaat hebben. Zeer goed loon en je staat meestal uit de schijnwerpers, zodat kritiek op je functioneren niet vaak is te horen.’ Een voorbeeld. Hoeveel mensen weten wie de gedeputeerden van hun provincie zijn? Die procenten liggen zeker niet aan de hoge kant.

Nu is het ook mogelijk om die woorden te parafraseren in een ander verband. ‘Je kunt geen beter politiek mandaat hebben dan dit van Europees commissaris. Een loon buiten alle proporties en meestal sta je uit de schijnwerpers, wie zou bijvoorbeeld weten dat Didier Reynders op dit ogenblik Europees commissaris voor Justitie is, zodat kritiek op je functioneren niet vaak is te horen.’

Er is wel een enorm verschil tussen de provinciale gedeputeerden en hun Europese collega’s. Terwijl de eersten hun budgetten waarmee ze mogen spelen, tamelijk aan de magere kant zijn, is de financiële overvloed uit de Europese vetpotten niet te stoppen. De democratische controle op hun uitgaven is zowat onbestaande. Het  Europees Parlement is in het beste geval een waakhond zonder tanden. Ze hebben dus zo goed als vrij spel. De Europese burgers zullen wel opdraaien voor hun megalomane plannen.

Op dit ogenblik kreunen de economieën van de lidstaten onder de coronacrisis. De verschillenden landen moeten alles uit de kast halen om de boel financieel draaiende te houden. Je moet niet al te verstandig zijn om te weten dat die rekeningen ooit zullen moeten worden betaald. Alleen mensen die in een ivoren toren leven laten daar hun nachtrust niet voor. Het is allicht al duidelijk waar je die onder andere kunt vinden. Het leest zo mooi op de website van de Europese Unie: ‘Wat doen we?’ ‘Meer over de strategie van de EU, de prioriteiten en de omzetting daarvan in concreet EU-beleid.’

Dit betekent dat de Europese commissie, onder leiding van Ursula von der Leyden, een op een zijspoor belande Duitse politica, met het legertje van ambtenaren allerlei plannen mag bedenken. Zo is er ook aan het brainstormen van die knappe koppen het plan: ‘Global Gateway’ ontsproten, dat de volgende jaren 300 miljard euro zal kosten. Het moet het Europese antwoord worden op de Nieuwe Zijderoute waarmee China zijn wereldwijde invloed probeert te versterken.

Nu is daar wel iets voor te zeggen. Die Aziatische reus is tegenwoordig dé grote concurrent van de Verenigde Staten op financieel, economisch en militair gebied en is al jaren bezig om zijn klauwen uit te slaan naar het economische weefsel van heel wat landen. Ze doen dit onder andere door leningen te geven, zodat die landen hun infrastructuur kunnen verbeteren. Er wordt daarbij niet naar de solvabiliteit gekeken, zodat als die landen er niet in slagen hun leningen terug te betalen, ze schatplichtig worden aan hun Chinese ‘weldoeners’. Een geliefd continent voor deze praktijken is Afrika. De leningen voor spoor- en autowegen, sportstadions, … zijn er niet te tellen. Europa en de Verenigde Staten bekijken dit met lede ogen, omdat China op die manier probeert om veel Afrikaanse landen binnen zijn invloedssfeer te krijgen. Men veronderstelt dat het onder andere de bedoeling van de Chinezen is om zo makkelijker aan de Afrikaanse ertsen te geraken.

Maar ook dichter bij huis proberen de Chinezen een voetje tussen de deur te krijgen. Zo hebben ze al een meerderheidsbelang in de Griekse zeehaven Piraeus. Ook Macedonië heeft zich diep in de schulden gestoken. Het land moet een lening terugbetalen die ongeveer zo groot is als 1/5 van hun economie. Er bestaat een mooi woord voor deze praktijken, namelijk de ‘schuldenvaldiplomatie’. Daarom bereidt de Europese Unie met de Global Gateway een tegenoffensief voor. En dat mag wel wat kosten. 300 miljard euro om precies te zijn.

Wellicht zal men de eerste grote projecten van die ‘Global Gateway’ aankondigen tijdens een top met de Afrikaanse Unie in februari in 2022. Zo zal Europa in het vaarwater van de Chinezen komen op dat continent.

De gefinancierde projecten zijn vooral een onderdeel van de groene en digitale transitie. Dat kan gaan van de aanleg van glasvezelkabels, of steun voor groene waterstofprojecten tot nieuwe transportinfrastructuur. Ook investeringen in onderwijs, gezondheid en onderzoek behoren tot de mogelijkheden.

Maar wie gaat dit betalen? Het geld moet komen uit de Europese begroting, van de lidstaten maar ook van het bedrijfsleven. De Europese Investeringsbank en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling moeten ook hun steentje bijdragen.

Dit klinkt allemaal heel mooi, maar de uiteindelijke rekening zal natuurlijk terechtkomen bij Jan en Marie Modaal. Terwijl door de coronacrisis de inflatie groeit, prijzen in de supermarkten stijgen, de energieprijzen de pan uitrijzen en de kloof tussen arm en rijk groeit. Maar dat moet maar kunnen! Gelukkig bestaat er voor die hoge heren en dames nog zoiets als een getrapte democratie. En hoe meer trappen, hoe minder invloed van de ‘burger’! En het is natuurlijk makkelijk geld uit te geven, als het niet uit je eigen portemonnee komt. Een realiteit van alle tijden.

Antwerpen, 8 december 2021

François THIJS,

noch meester, noch knecht.