HONGARIJE, POLEN EN TURKIJE. EUROPA HEEFT BLIJKBAAR ZIJN HITLER-LESJE NOG NIET GELEERD!

Na de Eerste Wereldoorlog lag Duitsland volledig op zijn achterste. De geallieerden, met als belangrijkste leden Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten kwamen als overwinnaars uit de strijd. Maar tweeëntwintig jaar later konden ze opnieuw aan de slag, omdat de verslagen vijand erin was geslaagd om onder hun ogen een nooit geziene oorlogsmachine op te bouwen. We weten vandaag maar al te goed tot wat dit heeft geleid. Maar hoe is dit zo ver kunnen komen? Omdat ze allemaal als goede struisvogels hun kop in het zand hadden gestoken, konden Hitler en zijn kompanen een nooit geziene oorlogsmachine opbouwen. Een belangrijke factor was natuurlijk dat in 1918 na vier uitputtende oorlogsjaren ook bij de overwinnaars de oorlogsmoeheid had toegeslagen. Om te beginnen waren ze verplicht om hun oorlogseconomieën om te bouwen. Behoorde voor de oorlog Rusland tot het kamp van de geallieerden, dit veranderde echter toen in 1917 daar de Bolsjewistische revolutie uitbrak. In de slappe reacties van de geallieerden op het groeiende fascisme in Duitsland speelde de toenmalige Britse premier Neville Chamberlain een cruciale rol. In 1938 sloten Duitsland enerzijds en Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk anderzijds het Verdrag van München, waarin de geallieerden toelieten dat Hitler het Tsjechische Sudetenland kon annexeren. Zo probeerde het Westen de Duitse drang naar meer ‘lebensraum’ te stillen. ‘Peace for our time’ Maar dit bleek nog geen jaar later een grove misrekening te zijn, omdat de ‘Duitse vrienden’ het verdrag aan hun fascistische laarzen lapten en Polen binnenvielen. Opnieuw kon het oorlogsspel beginnen. Voor zwakheid betaalt men meestal een prijs.

Nu wordt het Westen opnieuw geconfronteerd met wat men gerust ‘dictators’ kan noemen, namelijk de heren Victor Orban in Hongarije, Mateusz Jacub Morawiecki in Polen en Recep Tayyip Erdogan in Turkije. Het zijn vooral de eerste en de laatste die de grote trom roeren. Natuurlijk zijn ze niet van dezelfde slag als Adolf Hitler. Gelukkig maar. Men kan zich wel afvragen of dit komt, omdat ze niet uit hetzelfde psychologische hout zijn gesneden? Of dat hun landen niet in staat zijn om dezelfde macht te ontwikkelen?

Hun tactieken zijn evenwel dezelfde. De pers zo veel mogelijk monddood maken. Het leven van hun politieke tegenstanders zo veel mogelijk moeilijk hinderen. Er is de hang van Turkije naar gebiedsuitbreiding. Erdogan heeft zijn begerig oog laten vallen op olierijke zeegebieden, die echter volgens het internationaal recht behoren tot Griekenland. Het behandelen door Hongarije en Polen van lhbt-ers als minderwaardig burgers. In de Telegraaf van 16 december ll. kon je zelfs het volgende lezen: ‘Het huidige autoritaire Polen zou als lidstaat niet meer in de Europese Unie worden opgenomen.’ Daarvan is zelfs de Poolse ombudsman Adam Bodnar overtuigd. ‘De persvrijheid, onafhankelijke opperrechters en normale rechtbanken worden allemaal beknot door de regering.’ Ook vragen de democratische krachten in Hongarije en Polen een krachtig antwoord van de Europese Unie. Maar voor de zoveelste keer steekt Europa de kop in het zand. Zowel Victor Orban als Mateusz Jacub Morawiecki gebruiken de religie als een belangrijk politiek wapen. Ze zetten hun landen neer als christelijk tot in het diepste van hun vezels. Om de ‘vijandige’ islam buiten te houden, liet Victor Orban, trouwens op kosten van de Europese Unie, een muur van 523 kilometer bouwen tussen zijn land en Servië en Kroatië. Over de afbraak van de democratische rechten en over de welig tierende corruptie in Hongarije geeft de documentaire ‘In Europa – De geschiedenis op heterdaad betrapt’ van Geert Mak een verhelderend beeld.

De enige die even zijn tanden liet zien was de Nederlandse minister-president Marc Rutten. Hij dreigde ermee dat Hongarije en Polen alleen nog uit de Europese ruiven konden eten, als ze de democratische rechten van hun inwoners zouden respecteren, aangezien er voor alle Europese begrotingen unanimiteit nodig is tussen de lidstaten. De reactie van Hongarije en Polen: ‘Wij minder geld! Jullie kunnen naar onze stem fluiten.’ Op dat ogenblik had Duitsland het EU-voorzitterschap en het was dan ook aan hen om de boel te ontmijnen. Men werkte een compromis uit. Als de dwarsliggende Hongaren en Polen toch de rechtstaat blijven schenden, zelfs als dit zonneklaar is, moet dit eerst worden getoetst door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Nu zijn er politici zoals Marc Rutten en onze eigen Guy Verhofstadt die zich vragen stellen bij dit compromis, maar men kan er zo goed als zeker van zijn dat het Europees Parlement, je weet wel ‘Het luxe-asiel voor politieke afdankertjes’ uiteindelijk zijn akkoord wel zal geven, omdat ze op dit ogenblik met al dat Brexit-gedoe een andere crisis kunnen missen als kiespijn.

En dan is er nog Turkije, een land dat hoe langer hoe meer bewijst dat het cultureel weinig of geen overeenkomsten heeft met de rest van Europa. Als dit al ooit zo is geweest. Dat dit land kon uitgroeien tot een moderne staat was vooral het werk van Kemal Atatürk, de eerste president van de republiek Turkije. Zijn politiek stoelde op nationalisme en secularisme. Het nationalisme is gebleven maar de poot van het secularisme is door de huidige president Recep Tayyip Erdogan zo goed als doorgezaagd. Hij roert hoe langer hoe meer de islamitische trom en is duidelijk op oorlogspad, tegen het in zijn ogen islamonvriendelijk Europa. Met het vroegere Ottomaanse rijk in gedachten mengt hij zich in het buitenland waar hij ook maar kan, onder andere in Nagorno-Karabach, Libië en Irak. Hij voerde een boycot in tegen Franse producten, omdat president Emmanuel Macron het had aangedurfd om het recht op karikaturen van de profeet Mohammed te verdedigen. Erdogan haalde ook uit naar het islamistisch “separatisme" in Frankrijk. In het conflict met Griekenland over gaswinning in de Middellandse Zee zet Erdogan de situatie op scherp. In de relatie met de VS, beide NAVO-bondgenoten, zit er ook een ferme haar in de boter. Turkije kocht het Russisch luchtafweersysteem S-400 en liet de Amerikaanse evenknie voor wat het was. Ten opzichte van Europa heeft het land echter een belangrijke stok achter de deur. Op dit ogenblik verblijven er miljoenen vluchtelingen uit het Midden- Oosten in Turkije. De Europese gemeenschap betaalt miljarden om die daar te houden. Als Erdogan ooit de grenzen zou openzetten naar Europa, zijn de gevolgen niet te overzien. Vandaag is men meestal al vergeten dat die situatie in grote mate het gevolg is van een zoveelste verkeerde geopolitieke inschatting van de Amerikanen, die Irak onder valse voorwendsels zijn binnengevallen. Maar men laat Erdogan gewoon zijn gang gaan. Zo waarschuwde Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, de Europese leden voor een breuk met NAVO-bondgenoot Turkije. Volgens Stoltenberg moet het belang van dat land als NAVO-lid en "deel van de westerse familie" worden erkend. Natuurlijk is dit niet verwonderlijk. Zelfs voor de secretaris-generaal van de NAVO geldt het principe: ‘Wiens brood men eet, diens taal men spreekt’. Zelfs als men daarvoor moet voorbijgaan aan de geschiedenis!

Antwerpen, 15 januari 2021

François Thijs,

noch meester, noch knecht.